مرجـع دانـش پارس

نوع فایل:PDF

تعداد صفحات :6

سال انتشار : 1394

چکیده

تالشی از زبانهای ایرانی شمال غربی است که در کرانههای جنوب غربی دریای خزر، از سفیدرود در جنوب تا لنکران جمهوری آذربایجان در شمال، متداول است و به سه گویش شمالی، مرکزی و جنوبی طبقهبندی میشود. از منظر ریشهشناسی، زبانهای ایرانی بهویژه تالشی کمتر مورد مطالعه قرارگرفتهاند. ارتباط تاریخی زبانها از طریق پژوهشهای ریشهشناسی بیشتر و بهتر درک میشود. در این مقاله ده واژه تالشی ریشهشناسی شده و بر اساس آوانگاری ثبتشده در گویش تالشی مرکزی دکتر محرم رضایتی کیشهخاله آورده و برابر واژه در دیگر گویشهای تالشی و گویشهای ایرانی نیز ذکر گردیده است.کلمات ریشه شناسی شده عبارتند از : بولوزه - bul’urz’a : کرم خاکی، آوله āvala : آبله، تاو tāv : بسیار داغ، جخت jaxt : همینکه؛ درست؛ برای سنجش زمان کوتاه، شنده šande : افشاندن، خیه xəya : پاروی چوبی، کته kət’a : بچه سگ، گنسته gənəste : افتادن، تازه tāza : تازه، بودمجان budəmjān : بادمجان. منبع اصلی مورد استفاده در این مقاله کتاب فرهنگ موضوعی تالشی به فارسی دکتر محرم رضایتی کیشهخاله و ابراهیم خادمی ارده می باشد. بررسی ریشهشناختی گویش تالشی، بهروشنی پیوستگی و قرابت این گویش را که از گویشهای ایرانی نو است، با زبانهای ایرانی در سه دوره تاریخی و نیز دیگر گویشهای ایرانی که در این سرزمین تکلم میشوند نشان میدهد و این امر خود کمک شایانی خواهد بود در جهت حفظ و نگهداری این گویش که بهواسطه گرایش گویشوران تالشی به زبان فارسی معیار، اندکاندک در حال زوال است و افزون بر آن، زمینه مناسبی فراهم خواهد نمود برای پژوهشهای زبانی دیگر گویشهای ایرانی که با این گویش پیوند زبانی و تاریخی دارند.

واژگان کلیدی

تالشی مرکزی، ریشه شناسی